ΕΡΤ - ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ - ΜΝΗΜΕΣ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ
19/02/1962
00:47:23
Σκοπος
Επιμόρφωση
Γενική Περιγραφή
Πρόγραμμα που παραλήφθηκε από το Αρχείο του ΡΙΚ στα πλαίσια συμφωνίας ανταλλαγής Αρχειακού Υλικού με την ΕΡΤ και αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του ΡΙΚ.
Αφιέρωμα στον Γεώργιο Παπανικολάου.
Το βίντεο, παραγωγής ΕΡΤ, προβάλλεται με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 55 χρόνων από τον θάνατό του, στις 19/02/1962.
Περιληψη
Αφιέρωμα στο σπουδαίο έργο του επιφανούς Έλληνα ερευνητή και ιατρού Γεώργιου Ν. Παπανικολάου και την εξίσου σπουδαία για τα ιατρικά πράγματα ανακάλυψή του για το ΠΑΠ ΤΕΣΤ, μέσα από αφηγήσεις συγγενών του Παπανικολάου, τη σωζόμενη αλληλογραφία του και τις περιγραφές που αναφέρονται στην τεράστια σημασία του ερευνητικού και ιατρικού του έργου από ιστορικούς και επιστήμονες. Ειδική μνεία γίνεται στο ρόλο της συζύγου του Μάχης Μαυρογένους η οποία στάθηκε με αυτοθυσία στο πλευρό του ως συνεργάτιδα και ερευνήτρια.
Στην αρχή περιέχεται πρόλογος από τον σκηνοθέτη Λευτέρη Ξανθόπουλο, ο οποίος εξηγεί την αφορμή με την οποία ξεκίνησε την έρευνα για τον Γεώργιο Ν. Παπανικολάου. Ο χαράκτης και ζωγράφος Γιώργης Βαρλάμος μιλάει για τη μορφή του Γεωργίου Ν. Παπανικολάου και για την επιλογή του να τον απεικονίσει μαζί με τη σύζυγο και συνεργάτιδά του Μάχη Μαυρογένους. Ακολούθως παρουσιάζονται αποσπάσματα από τιμητική εκδήλωση στη μνήμη του Γεωργίου Ν. Παπανικολάου στη γενέτειρά του, Κύμη Ευβοίας, καθώς και πλάνα από το πατρικό σπίτι αλλά και το σπίτι όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια.
Η ανιψιά του Γ. Παπανικολάου, Μαρία Κόκκορη, παραχωρεί εκτενή συνέντευξη κατά τη διάρκεια της οποίας αναφέρεται στα παιδικά, μαθητικά και φοιτητικά χρόνια του θείου της, τις οικογενειακές καταβολές και τα ενδιαφέροντα του Γεωργίου Ν.Παπανικολάου, για την κλασική μουσική και το βιολί, τη λογοτεχνία, τη δημοτική γλώσσα και την ιατρική επιστήμη. Η αφήγηση συμπληρώνει τις περιγραφές αυτές μαζί με πλούσιο αρχειακό φωτογραφικό υλικό και γίνεται αναφορά στις σπουδές ιατρικής του Παπανικολάου στην Αθήνα και αργότερα στη Γερμανία όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Αντίστοιχα περιγράφεται ο γάμος του με τη Μάχη Μαυρογένους, η αναχώρησή τους για το Παρίσι και η παραμονή τους για ένα χρόνο στο Μονακό. Το ζευγάρι επιστρέφει στην Ελλάδα και ο Γεώργιος Ν. Παπανικολάου υπηρετεί ως έφεδρος ανθυπίατρος στον ελληνικό στρατό κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων. Με τη λήξη των πολέμων, και συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 1913, εγκαθίστανται στις ΗΠΑ και τη Νέα Υόρκη, όπου του προσφέρεται μια θέση εργασίας στο παθολογικο-ανατομικό τμήμα του νοσοκομείου της Νέας Υόρκης. Το 1914 διορίζεται ως βοηθός ερευνητής στο τμήμα μαιευτικής του ιατρικού κολλεγίου Κορνέλ και το 1928 το ζεύγος παίρνει την αμερικανική υπηκοότητα.
Η πρώτη δημοσίευση των ερευνητικών μελετών του έρχεται το 1928, το 1939 δημοσιεύεται η έρευνα για την ανίχνευση του καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας, το 1941 η ιατρική κοινότητα αναγνωρίζει την αξία της μελέτης του και το 1943 δημοσιεύεται η «Διάγνωση του καρκίνου της μήτρας από τα κολπικά επιχρίσματα» δημιουργώντας έτσι μια νέα ιατρική ειδικότητα: την αποφολιδωτική κυτταρολογία. Ο κυτταρολόγος Γιάννης Σιάνος και ο ιστορικός της ιατρικής Σπύρος Μαρκέτος, αναφέρονται στο έργο του Γεωργίου Ν. Παπανικολάου, τη σημασία του «Άτλαντα της αποφολιδωτικής κυτταρολογίας» και εξηγούν τον τρόπο με τον οποίο βοήθησε στην πρόγνωση και σωτηρία εκατομμυρίων γυναικών σε όλο τον πλανήτη από τον καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας. Η Μαρία Κόκκορη περιγράφει την καθημερινότητα του ζεύγους όπως την έζησε και η ίδια κατά τη διάρκεια της περιόδου που την φιλοξένησαν στις ΗΠΑ. Επίσης σχολιάζεται η αφοσίωση στην έρευνα και η εργασιομανία του Γεωργίου Ν. Παπανικολάου, αλλά και η επίδραση αυτού του χαρακτηριστικού στη σχέση του με τη σύζυγό του, ενώ ο Σπύρος Μαρκέτος υπογραμμίζει την ανάγκη να αναγνωρισθεί περαιτέρω και στην Ελλάδα η προσφορά της Μάχης Μαυρογένους στο ερευνητικό και επιστημονικό έργο του Παπανικολάου. Παρουσιάζονται πρωτοσέλιδα και άρθρα εφημερίδων από την επίσκεψη του ζεύγους στην Ελλάδα και γίνεται αναφορά στον αιφνίδιο θάνατο του Γεωργίου Ν. Παπανικολάου το 1962 στο Μαϊάμι. Στην αφήγηση περιλαμβάνεται και ανάγνωση αποσπάσματος από συνέντευξη της Μάχης Μαυρογένους από το 1970 στον αμερικανικό τύπο, που αναδημοσιεύθηκε μεταφρασμένη στο περιοδικό «Γυναίκα». Το επεισόδιο παρουσιάζει σύντομο και χωρίς ήχο απόσπασμα κινηματογραφικής λήψης όπου διακρίνεται ο Γεώργιος Παπανικολάου εν ώρα εργασίας.