Αρχείο ήχου

Περίληψη

Διάλεξη Μαρίας Αχτσηβασίλη με τίτλο “ΣΥΝΤΟΜΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΩΝ ΣΥΝΘΕΤΩΝ”
Εισαγωγική ομιλία από τη Μαρία Αχτσηβασίλη

“Κουαρτέτο Εγχόρδων Πάνω Σε Ένα Ελληνικό δημοτικό Τραγούδι (1934)”, του Σόλωνα Μιχαηλίδη

Το Κουαρτέτο Εγχόρδων ολοκληρώθηκε το 1934 στο Παρίσι, σε μια περίοδο κατά την οποία ο Σόλων Μιχαηλίδης είχε ολοκληρώσει τις ακαδημαϊκές του σπουδές και διεκδικούσε την καταξίωσή του ως συνθέτης. Το κουαρτέτο αποτελείται από ένα μόνο μέρος, χωρισμένο σε τρεις ενότητες (ABA Lent - Vif (dansant) - Lent), με κυρίαρχο το στοιχείο της ρυθμικής και μετρικής αντίφασης. Πρόκειται ουσιαστικά για μια έντεχνη επεξεργασία της γνωστής δημοτικής μελωδίας Ώρα καλή κι ώρα χρυσή, η οποία διανθίζεται μέσω της αντιστικτικής τεχνικής και της χρήσης χρωματικών ποικιλμάτων με μια έντονα ελληνότροπη αισθητική.

Παίζουν: Μικέλ Μιχαηλίδης και Elisabeth Wiesbauer, βιολί, Elias Kim, βιόλα και Gottfried Kitzmuller, βιολοντσέλο.

“Southern Psyche (2000)”, έργο για σόλο φλάουτο του Χριστόδουλου Γεωργιάδη

Το έργο αποτελείται από τρία μέρη (ABB: Lento-Allegro, Vivo-Allegro, Vivo). Η μελωδία αρχίζει με μια ρυθμική ελευθεριότητα με μικρές σχεδόν αυτόνομες φραστικές ενότητες, ενώ στη συνέχεια δίνει την εντύπωση μιας συνειδητής δίφωνης δισυπόστατης κίνησης, η οποία διαμορφώνεται κυρίως μέσω της διαδοχικής και εναλλασσόμενης χρήσης ήχων, σε απομακρυσμένες τονικά περιοχές. Έτσι δημιουργούνται δύο παράλληλες μελωδικές γραμμές, η μια κάπως στατική και η άλλη με σαφή ρυθμική διαφοροποίηση.

Σολίστ ο Astrid Groher. Ο ίδιος ο συνθέτης προλογίζει του έργο του.

“Τα Μάτια Σου (1965)” & “Κερύνεια (1976)”, τραγούδια για Σοπράνο και Πιάνο, του Σόλωνα Μιχαηλίδη

Στο τραγούδι “Τα Μάτια Σου” (Στίχοι: Νίκος Κρανιδιώτη) είναι διάχυτη η διάθεση για λυρισμό. Η εισαγωγή σφραγίζεται από αρπέζιος στις βασικές βαθμίδες της κλίμακας διαμορφώνοντας ένα ηχητικό σκηνικό σχεδόν ρομαντικό. Εξάλλου, ο τίτλος του τραγουδιού παραπέμπει σε ένα οπτικό ερέθισμα, στην αυλαία της ψυχής. Ο Μιχαηλίδης σέβεται συνειδητά τη δομή και τον τονισμό των λέξεων και μπορούμε να πούμε ότι η μουσική αναρριχάται προσεκτικά σαν κισσός στο λεκτικό στερέωμα. Το πιάνο κινείται ως επί τω πλείστω παράλληλα προς την ίδια κατεύθυνση με τη φωνή επικυρώνοντας με αυτόν τον τρόπο την προτεραιότητα του λόγου.

Το τραγούδι “Κερύνεια” (Στίχοι: Κύπρος Χρυσάνθης) έχει μια ξεχωριστή σημασία για τον συνθέτη. Από εκεί καταγόταν η μητέρα του και με αφορμή την εισβολή των Τούρκων το 1974 έγραψε αυτό το τραγούδι. Το μουσικό θέμα αποτέλεσε και το κύριο υλικό για τη συμφωνική εικόνα με τον ίδιο τίτλο, καθώς και ένα έργο για μικτή χορωδία και ορχήστρα το 1979. Ο συνθέτης λέει χαρακτηριστικά: “Εκεί πρώτα έσβηνε το φως και η λάμψη της χαρούμενης ζωής και από κει το σκοτάδι της σκλαβιάς απλώθηκε στο μισό νησί. Η αναπόληση της ασύγκριτης ομορφιάς της, ζυμωμένη βαθιά με τις μνήμες των παιδικών μας χρόνων, αναδεύει μέσα στην ψυχή, τον πόνο με την προσευχή, το θρήνο με την ελπίδα”.
Από μουσικής απόψεως, το συγκεκριμένο τραγούδι αγγίζει τον ακροατή με τη φαινομενική ηρεμία που αναδύεται από την αργή ρυθμική αγωγή και την μελωδική κίνηση τόσο στη φωνή όσο και στο πιάνο. Το ελεγειακό ύφος στη βασική μελωδία παρουσιάζει μια συστολή, μια αυτοσυγκράτηση στην κίνηση και στο ηχόχρωμα, ενώ αντίθετα η διαρκής κίνηση και η πλούσια αρμονική πλέξη στο πιάνο χρωματίζει το μουσικό σκηνικό με σκιές μίας ψυχής που ηρεμία δεν βρήκε Το έργο ολοκληρώνεται με μία συνεχή αύξηση στην ένταση του ήχου και του ρυθμού καταλήγοντας σε ένα ξέσπασμα λυγμού. (Κείμενο: Μαρία Αχτσηβασίλη).

Σοπράνο: Isabella Kuess. Πιάνο: Megumi Mitsuguchi.

“Σονατίνα για Πιάνο (2000)”, του Χριστόδουλου Γεωργιάδη

Στη Σονατίνα για πιάνο, ο συνθέτης πειραματίζεται με την κλασική φόρμα της σονατίνας, με τρόπο όμως ανατρεπτικό. Στο πρώτο μέρος (Allegro Giocoso) εισάγεται μια διφωνία με έντονα τα στοιχεία της ρυθμικής αντίστιξης. Στο δεύτερο μέρος (Lento Elegiaco), η διάθεση είναι σαφώς συγκρατημένη, ελεγειακή. Διαδοχικές συνηχήσεις με μονότονη μετρική και ρυθμική υπόσταση αλλά ποικίλη αρμονική σύσταση συνοδεύουν ένα παράπονο. Η μελωδία ξεκινάει μετά από παύσεις και τελειώνει πάλι με παύση. Ήχος και σιωπή είναι τα δύο άκρα ενός μουσικού μηνύματος. Ένα φωτεινό τραγούδι ηχεί με λιτά μέσα. Στο τέλος αυτού του μέρους ο ρυθμός παραιτείται και η μελωδία σβήνει. Στο τρίτο μέρος (Vivace Molto), έχουμε έναν πληθωρισμό ήχων, σαν μια σχεδόν ψηφιακή αποτύπωση ρυθμικών σχέσεων, στην οποία ελάχιστα μέσα επιδιώκουν πλείστους συνδυασμούς.

Σολίστ: Christiane Karajev. Το έργο προλογίζει ο συνθέτης

“Η Λύρα της Σαπφούς (1948)”, πρελούδιο για σόλο πιάνο, του Σόλωνα Μιχαηλίδη

Πρόκειται για μια ελεύθερη σύνθεση στην οποία το αρπέζ και η ιμπρεσσιονιστική εναρμόνιση αναδεικνύουν έναν ιδιαίτερο λυρισμό και μια γλυκεία ροή στην μελωδική εξέλιξη. Το έργο «συνομιλεί” με τις πιανιστικές συνθέσεις του Κλωντ Ντεμπυσσύ, ιδιαίτερα με τα Πρελούδια για Πιάνο του 1913.

Πιάνο: Jakop Lajta

“Bourlesque (2003)”, έργο για σόλο βιολί, του Χριστόδουλου Γεωργιάδη

Το Bourlesque για σόλο βιολί αποτελείται από τρία μέρη (Toccata-Scherzino-Burlesque). Στο πρώτο μέρος ο ακροατής ξαφνιάζεται ευχάριστα από τη ρυθμική σχεδόν “μοτσάρτια” δροσιά του ήχου, ο οποίος μέσω του αρμονικού απροσδόκητου γίνεται αναπάντεχα ενδιαφέρων. Στο δεύτερο μέρος ο συνθέτης διαμορφώνει ένα ηχητικό υπόστρωμα αρχαιότροπων συγχορδιών. Στο τελευταίο μέρος ο Γεωργιάδης φανερώνει ότι αγαπά τον πειραματισμό και το χιούμορ. Η συνειδητή απουσία του μέτρου, οι έντονες διακυμάνσεις στη ρυθμική αγωγή αλλά και τους χρωματισμούς σε συνδυασμό με τις αυτοτελείς σύντομες μουσικές φράσεις παραπέμπουν στη συχνότητα ενός «μουσικού ρευστού» το οποίο προορίζεται κυρίως για τους μουσικά μυημένου.

Ερμηνεύει ο Elias Kim. Προλογίζει ο συνθέτης.

“Ελληνική Σουίτα (1966)”, έργο για βιολοντσέλο και πιάνο, του Σόλωνα Μιχαηλίδη
Μια εκπληκτική πιανιστική παράφραση κυπριακών μουσικών θεμάτων, όπως τα γνωστά “Τηλλυρκώτισσα” και “Ψιντρή Βασιλιτζιά μου”. Η προσέγγιση του Σόλωνα Μιχαηλίδη (1966), θυμίζει την πρώιμη εργασία του Μάνου Χατζιδάκι "Έξι Λαϊκές Ζωγραφιές” (1950), όπου ο συνθέτης συσσωματώνει στη λόγια πιανιστική τέχνη στοιχεία της μουσικότητας της πατρίδας του (στην περίπτωση του Χατζιδάκι το ρεμπέτικο τραγούδι, στην περίπτωση του Μιχαηλίδη η κυπριακή παραδοσιακή μουσική). Σε όλο το έργο κυριαρχεί η αναζήτηση του μέτρου και της ισορροπίας μεταξύ όλων των μουσικών στοιχείων.

Το έργο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη:
α) Allegretto
β) Andantino
γ) In Memoriam (Αφιέρωμα στα φυλακισμένα μνήματα)
δ) Allegro Non Troppo

Gottfried Kitzmuller, βιολοντσέλο. Και Elena Fleischmann, πιάνο.

“Κισμέτ (1997)”, Τρίο για βιολί, κλαρίνο και πιάνο, του Χριστόδουλου Γεωργιάδη

Το Κισμέτ αποτελείται από τέσσερα μέρη, τα οποία αντανακλούν μουσικές εικόνες ενός φανταστικού σεναρίου. Στο Ανατολικό τραγούδι, το συναίσθημα επισκιάζει τη λογική. Το βιολί και το κλαρίνο συμμετέχουν σε μια συνωμοσία με έντονες εναλλαγές ηχοχρώματος, σόλο μελωδικές αναρριχήσεις στο κλαρίνο και σύντομα μελωδικά ξεσπάσματα στο βιολί. Στον Παιωνικό, γίνεται σαφής η άρνηση του συνθέτη να αναγνωρίσει μία στιλιστική καθαρότητα στο μουσικό του ιδίωμα. Το αντιφατικό και το ασυμβίβαστο λειτουργεί σε αυτή την περίπτωση ως δομικό στοιχείο. Στο τρίτο μέρος (Ο Ραβέλ και ο Ραχμάνινοφ πίνουν τον καφέ τους στην Κωνσταντινούπολη), το μελωδικό περιεχόμενο χαρακτηρίζεται από μια εναλλαγή ρυθμικών και μελωδικών σχημάτων τα οποία μοιάζουν να ενσαρκώνουν ηχητικά μια φανταστική συνομιλία των δύο συνθετών. Το κλαρίνο και το βιολί παρουσιάζουν συχνά μια ρυθμική, και λιγότερο αρμονική, ταύτιση ή αλληλοσυμπλήρωση, ενώ το πιάνο με την πλούσια αρμονική και ρυθμική πλαισίωση λειτουργεί σχεδόν αυτόνομα και μόνο αποσπασματικά δείχνει να συμμετέχει στο άκουσμα των άλλων δύο οργάνων. Το τελευταίο μέρος (Η απαγωγή του Μότσαρτ στο σεράι), αρχίζει με ένα δυναμικό εμβατήριο. Η τονικότητα όμως μεταβάλλεται συνεχώς στην πορεία του έργου με έναν τρόπο που συντείνει σχεδόν στην αυτοκατάργησή της. (Συρραφή κειμένου της Μαρίας Αχτσηβασίλη).

Christine Helm, κλαρίνο. Ismene Weiss, βιολί. Ρένα Στυλιανού, πιάνο. Προλογίζει ο συνθέτης.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Διάλεξη Μαρίας Αχτσηβασίλη με τίτλο “Ιστορική πολιτιστική ανασκόπηση της Κύπρου διαμέσου των αιώνων” 1:00 - 17:00
Κουαρτέτο Εγχόρδων Πάνω Σε Ένα Ελληνικό δημοτικό Τραγούδι, του Σόλωνα Μιχαηλίδη 17:00 - 24:00
Southern Psyche, έργο για σόλο φλάουτο του Χριστόδουλου Γεωργιάδη 24:00 - 30:00
Τα Μάτια Σου” & “Κερύνεια, τραγούδια για Σοπράνο και Πιάνο, του Σόλωνα Μιχαηλίδη 30:00 - 35:20
Σονατίνα για Πιάνο, του Χριστόδουλου Γεωργιάδη 35:20 - 44:00
Η Λύρα της Σαπφούς, Πρελούδιο για σόλο πιάνο, του Σόλων Μιχαηλίδη 47:00 - 51:00
Bourlesque, έργο για σόλο βιολί, του Χριστόδουλου Γεωργιάδη 51:00 - 1:01:00
Ελληνική Σουίτα, έργο για βιολοντσέλο και πιάνο, του Σόλωνα Μιχαηλίδη 1:02:00 - 1:13:00
Κισμέτ, Τρίο για βιολί, κλαρίνο και πιάνο, του Χριστόδουλου Γεωργιάδη 1:17:00 - 1:29:00

Παρουσιαστες

Συμμετεχοντες

ΜΑΡΙΑ ΑΧΤΣΗΒΑΣΙΛΗ, Κείμενα και Διαλέξεις ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ, Καλλιτεχνική Οργάνωση Ηχοληψία: ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΤΑΥΡΙΔΗΣ - ΡΕΝΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ Επιμέλεια: ΚΙΤΣΑ ΚΟΤΖΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΙΚΕΛ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, βιολί MEGUMI MITSUGUCHI, πιάνο GOTTFRIED KITZMULLER, βιολοντσέλο ELENA FLEISCHMANN, πιάνο ΡΕΝΑ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ, πιάνο ELISABETH WIESBAUER, βιολί CHRISTIANE KARAJEV, πιάνο ASTRID GROHER, φλάουτο ISABELLA KUESS, σοπράνο JACOP LAJTA, πιάνο ΣΟΛΩΝΑΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ, συνθέτης ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ, συνθέτης

Εκτακτες Συμμετοχες

Συνθετης

ΣΟΛΩΝΑΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ

Παραγωγη – Σκηνοθεσια

ΡΙΚ

Ραδιοσκηνοθεσια

ΚΙΤΣΑ ΚΟΝΤΖΑΝΑΣΤΑΣΗ