Ομιλία της Υπεύθυνης του Έργου Ψηφιακός Ηρόδοτος II κας Φοίβιας Σάββα

12 Δεκέμβριος 2017

Παραδίδουμε στην κοινωνία αρχεία μοναδικής ιστορίας

Κυρίες και κύριοι,

καλό μεσημέρι. Είμαι σίγουρη ότι έχω την συγκατάθεσή σας, για αυτή μου την εισαγωγή: Αγαπητή κυρία Μάρω Θεοδοσιάδου, θεωρούμε ότι η παρουσία σας σήμερα εδώ, αποτελεί τον καλύτερο οιωνό, για το Έργο το οποίο αναλαμβάνουμε. Αγαπητοί, παλαιότεροι συνάδελφοι του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου, ευχαριστούμε για το υλικό το οποίο μάς παραδώσατε, η απουσία του οποίου θα καθιστούσε το παρόν Έργο, ανέφικτο.

Κύριε εκπρόσωπε της Κυβέρνησης, εκλεκτοί προσκεκλημένοι, αγαπητοί εταίροι στο Έργο, φίλοι δημοσιογράφοι, αγαπητοί συνάδελφοι,

Σας καλωσορίζω στην σημερινή μας εκδήλωση και σας ευχαριστώ κι εγώ με την σειρά μου για την εδώ παρουσία σας.

Όταν αρχές του 2016 συλλαμβάναμε την ιδέα διεκδίκησης του παρόντος Έργου μέσω των Προγραμμάτων Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας, είμαστε σχεδόν βέβαιοι για το αποτέλεσμα. Όχι λόγω υπέρμετρης αισιοδοξίας, αλλά επειδή ακριβώς μας διακατέχουν ρεαλιστικές προσεγγίσεις. Το φυσικό αντικείμενο του Έργου, διάσωση και ψηφιοποίηση υλικού με ιστορική αξία και μοναδικότητα, αποτελεί βασικό πυλώνα της ρεαλιστικής αυτής προσέγγισης. Στην οποία έρχεται να προσθέσει ακόμη μεγαλύτερη δυναμική, η ισχυρή δια– συνοριακή σχέση, που το ίδιο το Έργο θα αναπτύξει, σε επιλεγμένες ιστορικές καμπές της Κύπρου και της Ελλάδας. Η αισιόδοξη προσέγγιση του 2016 επιβεβαιώθηκε την Άνοιξη του λήγοντος χρόνου, όταν η πρότασή μας, όχι μόνο εγκρίθηκε, αλλά αξιολογήθηκε πολύ τιμητικά σε σχέση με τις υπόλοιπες.

Το Έργο Ψ. Η II, αποτελεί την φυσική εξέλιξη αντίστοιχου Έργου, το οποίο υλοποιήθηκε με επιτυχία την περίοδο 2007-2013, με την επωνυμία Ψ. Η. Στο πλαίσιο εκείνου του έργου ψηφιοποιήθηκαν 3100 ώρες αρχειακού υλικού, με σημαντικότερο αυτό της περιόδου 1974-1978. Το Έργο, με επικεφαλής Εταίρο το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, χαρακτηρίσθηκε ως θετική πρακτική στα Προγράμματα Διασυνοριακής Συνεργασίας Ελλάδας- Κύπρου. Αξιοποιώντας το προηγούμενο παράδειγμα, το παρόν εταιρικό σχήμα διατηρεί το ΡΙΚ ως τον κύριο δικαιούχο, με βασικούς συνεργάτες, το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών και την Αναπτυξιακή Εταιρεία Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου -ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. Ο συνολικός προϋπολογισμός του Έργου ξεπερνά το ένα εκ. 208 χιλιάδες ευρώ (1.208.000), με ποσοστό 85% να αποτελεί κοινοτική συνδρομή και το υπόλοιπο να προέρχεται από εθνική, δημόσια χρηματοδότηση. Ο Ψ. Η II, έχει ήδη ξεκινήσει, με ορόσημο ολοκλήρωσης τον Φεβρουάριο του 2020.

Αναφέρθηκε ήδη, ότι φυσικό αντικείμενο του παρόντος Έργου, είναι η ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού. Οι συνεργαζόμενοι φορείς, ιεραρχήσαμε το υποψήφιο υλικό, με βάση την ιστορική του αξία, την μοναδικότητα που το διακρίνει, αλλά και την ανάγκη διάσωσής του από την καταστροφή του χρόνου. Η ανάγκη πρόσβασης του κοινού στα αρχεία μας, αλλά και μελέτης τους από ιστορικούς και ερευνητές, αποτέλεσε επίσης κριτήριο επιλογής.

Στον περιορισμένο χρόνο που έχω στην διάθεσή μου, θα επιχειρήσω να αναλύσω το προσδοκώμενο αποτέλεσμα του Έργου και την μεθοδολογία την οποία θα ακολουθήσουμε. Ιδιαίτερη αναφορά θα γίνει στο έργο που αναλαμβάνει το ΡΙΚ, δεδομένου ότι το αντίστοιχο των εταίρων μας, θα παρουσιασθεί στη συνέχεια από τους φίλους Αλέξη και Κώστα. Για το πρώτο, θα περιοριστώ να αναφέρω ότι το ΓΤΠ θα ψηφιοποιήσει κυπριακές εφημερίδες από την έναρξη της Αγγλοκρατίας στην Κύπρο, το 1878, μέχρι σήμερα. Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε θα ψηφιοποιήσει εφημερίδες από το Αρχείο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Ρόδου, της περιόδου 1915 -2006. Είναι εκπληκτικός ο πλούτος του υλικού αυτού, το οποίο σχετίζεται με τους αγώνες του Κυπριακού λαού.

Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη ότι ο Ψ.Η II αποτελεί συνέχεια του Ψ.Η Ι έχουμε εντάξει στην πρότασή μας οπτικοακουστικό υλικό, το οποίο καλύπτει διαφορετικές, σε σχέση με το πρώτο έργο, χρονικές περιόδους, και συγκεκριμένα:

  • Περίοδος αγγλοκρατίας – Εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας ΕΟΚΑ (1953-1960)
  • Περίοδος ανακήρυξης και λειτουργίας της Κυπριακής Δημοκρατίας έως τα γεγονότα του πραξικοπήματος και της εισβολής (1960-1974)
  • Περίοδος μετά το θάνατο Μακαρίου (1978-1990)

Και οι τρεις χρονικές περίοδοι περιλαμβάνουν σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όπως:

  • H Κύπρος, ως αγγλική αποικία (δραστηριότητες αποικιοκρατικής Κυβέρνησης, Άγγλοι κυβερνήτες, κοινωνική, οικονομική ζωή)
  • O Αγώνας της ΕΟΚΑ (πολυθεματικές πτυχές του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, αλλά και πολιτικά γεγονότα της περιόδου)
  • Ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και λειτουργία του Δικοινοτικού Κράτους (Οι πρώτες προεδρικές εκλογές, έργα ανάπτυξης, λειτουργία θεσμών, στρατός, κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική ζωή)
  • Δικοινοτικές συγκρούσεις 1963-1967/διάλυση δικοινοτικού κράτους, χάραξη της Πράσινης Γραμμής, υποβολή διεθνών σχεδίων για Κυπριακό
  • Περίοδος αποσταθεροποίησης και δράση της ΕΟΚΑ Β
  • Θάνατος Μακαρίου (τέλος 1977), εκλογή Σπ. Κυπριανού, Γ. Βασιλείου, πολυκομματική Δημοκρατία
  • Ενδοκυπριακές συνομιλίες, υποβολή διεθνών σχεδίων για Κυπριακό
  • Η ανακήρυξη ψευδοκράτους το 1983
  • Η συζήτηση για το Φάκελο της Κύπρου.
  • Ο χώρος του Πολιτισμού περιλαμβάνεται επίσης στο υλικό μας, όπως και ο αγώνας για επαναπατρισμό της κλεμμένης πολιτιστικής κληρονομιάς (πχ περίπτωση Κανακαριάς)
  • Και τέλος η υποβολή αίτησης για ένταξη στην Ε.Ε

Η χρονική περίοδος 1950-1974 περιλαμβάνει απροσπέλαστο οπτικοακουστικό υλικό, το οποίο περιέχεται σε φιλμ 16 χιλιοστών και το οποίο πριν από τη ψηφιοποίησή του θα υποβληθεί, όπου κριθεί αναγκαίο και στην διαδικασία της αποκατάστασης. Η περίοδος μετά τον θάνατο Μακαρίου περιέχεται σε κασέτες UMATIC.

Και για τις δύο περιόδους το ΡΙΚ διαθέτει υλικό απεριόριστης διάρκειας. Στο πλαίσιο των οικονομικών δυνατοτήτων του Έργου, θα ψηφιοποιηθούν 250 ώρες φιλμ και 200 ώρες υλικού από UMATIC. Σύνολο 450 ώρες. Με την ολοκλήρωση του παρόντος Έργου συμπληρώνεται σχεδόν στο σύνολό της η νεώτερη ιστορία του τόπου (1953-1990)

Για την αποκατάσταση και ψηφιοποίηση του οπτικοακουστικού υλικού, θα απορροφηθεί ποσό πέραν του 60% του προϋπολογισμού του Έργου, το οποίο αφορά το ΡΙΚ, και το οποίο ανέρχεται στο μισό περίπου εκ. ευρώ.

Πέραν του οπτικοακουστικού υλικού, θα ψηφιοποιηθεί και σπάνιο μουσικό υλικό, του οποίου το ΡΙΚ κατέχει τα πνευματικά δικαιώματα. Και σε αυτή την περίπτωση τα αρχεία μας ανέρχονται σε πολλές χιλιάδες. Είμαστε ωστόσο και πάλι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουμε την μέθοδο της αυστηρής επιλογής και να προχωρήσουμε σε επιλογή 50 ωρών μουσικού υλικού, προερχόμενο από ηχογραφήσεις γνωστών Κυπρίων δημιουργών, όπως ο Σόλων Μιχαηλίδης, ο Θεόδουλος Καλλίνικος, ο Γιώργος Κοτσώνης κ.ά. Το υλικό ηχογραφήθηκε είτε στους ραδιοθαλάμους του ΡΙΚ, είτε σε ζωντανές συναυλίες.

Μετά την ψηφιοποίησή του, τόσο το μουσικό όσο και το οπτικοακουστικό υλικό θα τεκμηριωθεί σε βάθος και κατά τρόπο ο οποίος να είναι προσβάσιμος όχι μόνο στο ευρύ κοινό και τους ερευνητές, αλλά και σε άτομα της κατηγορίας ΑΜΕΑ. Θα είναι διαθέσιμο μέσω σύγχρονης διαδικτυακής Πύλης, στην οποία θα μεταφερθεί και το υλικό του Ψ.Η I, καθώς και μέσω της Ευρωπαϊκής Πολιτισμικής Πλατφόρμας Europeana.

Στο πλαίσιο του Έργου Ψ. Η II θα λάβουν χώρα ποικίλες δράσεις, που περιλαμβάνουν προβολή του παραχθἐντος έργου, συνέδριο με θέμα την ψηφιοποίηση αρχειακού υλικού, ανάπτυξη του συνεταιρικού πνεύματος των δικαιούχων του σχήματος και άλλες.

Θα ολοκληρώσω την εισήγησή μου με όσα ανέφερα ξεκινώντας: πιστέψαμε στο Έργο από την πρώτη στιγμή. Και είχαμε λόγους που το κάναμε, αφού γνωρίζαμε πολύ καλά το υλικό μας και την μοναδικότητά του. Στο βίντεο που θα δούμε αμέσως, αποσπάσματα μόνο από τα αρχεία που θα αναδείξουμε, και μόνο, όσα είναι στο παρόν προσπελάσιμα. Τα υπόλοιπα θα αναδειχθούν με την ολοκλήρωση του Έργου.

Σας ευχαριστώ.